ថ្ងៃនេះជាខួបទី៩៥ ព្រះវស្សានៃការយាងសោយព្រះទិវង្គត របស់ព្រះករុណា ព្រះបាទស៊ីសុវត្ថិ ចមចក្រពង្ស ព្រះចៅក្រុងកម្ពុជាធិបតី

ភ្នំពេញ៖ ថ្ងៃនេះជាខួបទី៩៥ព្រះវស្សា នៃការយាងសោយព្រះទិវង្គត នៃព្រះករុណាព្រះបាទស៊ីសុវត្ថិ ចមចក្រពង្សព្រះ ចៅក្រុងកម្ពុជាធិបតី ព្រះបរមបច្ឆាមរណនាម ព្រះរាជានុកោដ្ឋ (៩ សីហា ១៩២៧ – ៩ សីហា ២០២២) ។

ខាងក្រោមនេះជាព្រះរាជជីវប្រវត្ថិ របស់ព្រះបាទសម្តេចព្រះ សិរីសុវត្ថិ៖

ព្រះបាទសម្តេចព្រះ សិរីសុវត្ថិ ស្ដេចប្រសូត នាថ្ងៃទី៧ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ១៨៤០ និងស្ដេចយាងសោយព្រះទិវង្គតនាថ្ងៃទី៩ ខែសីហា ឆ្នាំ ១៩២៧ ក្នុងព្រះជន្ម ៨៨វស្សា នៅ ឯ ព្រះ បរម រាជវាំង ក្រុង ចតុម្មុខ មង្គល ក្នុង ព្រះបរមនាម ថា ព្រះករុណាព្រះបរមរាជានុកោដ្ឋ ឬហ្លួងរាជានុកោដ្ឋ ។ ព្រះអង្គ ទ្រង់ជាព្រះរាជបុត្រនៃ ព្រះបាទ អង្គឌួង ដែល ជា បឋម ក្សត្រិយ៍ នៃ ព្រះរាជអាណាចក្រ កម្ពុជា ឯករាជ្យ ក្រោយ ការ ត្រួត ត្រា ពី សំណាក់ ប្រទេស ស្យាម និង ប្រទេស អណ្ណាម ។

វេលា នៃ ព្រះអង្គ ព្រះរាជសម្ភព គឺ កម្ពុជាស្ថិត នៃ ការ គ្រប់គ្រង ពី សំណាក់ ពួក សៀម និង យួននៅឡើយ ។ ព្រះរាជវង្សានុវង្ស ច្រើន គង់ នៅ តំបន់ សៀម កាន់កាប់ ជាង គង់ នៅ តំបន់ ដែល យួន កាន់កាប់ ។ ព្រះអង្គ បាន សិក្សា នៅ រាជធានីបាងកកដូច ព្រះរៀម របស់ព្រះអង្គ គឺព្រះបាទនរោត្តម ដែរ ។ ព្រះអង្គ មិន បាន ព្រះរាជមាតុភូមិនិវត្តន៍ រហូត ដល់ឆ្នាំ ១៨៦០ អំឡុង ព្រះបិតា គឺ ព្រះអង្គឌួង ដែល កំពុង គ្រង រាជ្យសម្បត្តិ បាន សោយព្រះទិវង្គត ។

ព្រះអង្គ បាន យាង ប្រកប ដោយ ភាពប្រញាប់ប្រញាល់ មក រាជធានីឧត្តុង្គ ដើម្បី បង្ការ មិន អោយ ព្រះអនុជ ដែល មាន ព្រះមាតា ទីទៃ គឺ ព្រះអង្គ ម្ចាស់ស៊ីវត្ថា ក្នុង ការ ទទួល បាន នូវ រាជសម្បត្តិ ។ ព្រះអង្គ បាន ទទួល ជោគជ័យ និង ព្រះរៀម ដែល មាន ព្រះមាតា ទីទៃ ដែរ នោះ គឺ ព្រះបាទនរោត្តម បាន ឡើង សោយរាជ្យ ។ បើ ទោះ បី ជា ព្រះបាទ នរោត្តម ស្តេច មាន ព្រះហ្ឫទ័យត្អូញត្អែរ បដិវត្តន៍ បាន ផ្ទុះឡើង ក្នុង ប្រទេស កម្ពុជា និង ជា ពេល ដែលបារាំងដែល កំពុង ស្វែង រក ការ ដាក់ ការគ្រប់គ្រង នៅ អាស៊ីភាគអាគ្នេយ៍ ស្រាប់ បារាំងសែស បាន បង្ខំ ឲ្យ ព្រះបាទនរោត្តម សម្រេច ព្រះទ័យ យកព្រម ចំពោះ ភាព ជាអាណាព្យាបាល របស់ បារាំងសែសមក លើ កម្ពុជា ។ បន្ទាប់ មក បារាំង មាន បញ្ចប់ ការ គ្រប់គ្រង ពី សំណាក់ សៀម និង យួន ហើយ បាន ចាត់ ឲ្យ កម្ពុជា នៅ ក្រោម អាណាព្យាបាល បារាំងសែស ដែល ធ្វើ ឲ្យ កម្ពុជា មាន ស្វ័យភាព ឡើងវិញ ។

ព្រះស៊ីសុវត្ថិបានព្រះពិរោធ ហើយទ្រង់បាននិរទេសព្រះអង្គឯងទៅសៃហ្គន (ព្រៃ នគរ) នៅ ស្រុក យួននៅឆ្នាំ១៨៦៤ អតីតអធិរាជមុននៃកម្ពុជា ក្នុងការបង្ហាញការរឹងទទឹង ។ ពួក បារាំង ក៏មានការគ្រប់គ្រងលើព្រៃ នគរដែរ បាន ស្វែង រក ព្រះ ស៊ីសុវត្ថិ ដែល គង់ នៅ ទី នោះ ក្រោម ការគាំពារ របស់ បារាំងសែស ថា ជីវិត របស់ ព្រះ អង្គ ស្ថិត ក្នុង គ្រោះ ថ្នាក់ ដោយ ពួក បះ បោរ នៅ កម្ពុជា ។ តាម ពិត ទៅ ពួក បារាំងសែស បាន ប្រើ ព្រះ ស៊ីសុវត្ថិ ជាឧបករណ៍ ដើម្បីគំរាមកំហែងព្រះបាទ នរោត្តមថា បើ ព្រះ អង្គ ពុំ អនុន័ត តាម គំនែ ទម្រង់ គោល នយោបាយ របស់ បារាំងសែស ពួក គេ នឹង ទម្លាក់ ព្រះ បាទ នរោត្តម ពី រាជបល្ល័ង្ក និង ថ្វាយ ព្រះ រាជសម្បត្តិ ទៅ ព្រះ ស៊ីសុវត្ថិ វិញ ។

នៅ ឆ្នាំ១៨៦៧ ជា ពេល ដែល មាន ការ បះ បោរ ទូទាំង ប្រទេស កម្ពុជា ប្រឆាំង នឹង អំណាច បារាំងសែស ព្រះ បាទ នរោត្តម សូម ឲ្យ ព្រះ ស៊ីសុវត្ថិ យាង ត្រឡប់ មក កម្ពុជា វិញ ដើម្បី បង្ក្រាប ការ បះ បោរ ។ ព្រះ កែវហ្វ៊ា ស៊ីសុវត្ថិ យាង ចេញ ពី ស្រុក យួន មក កាន់ រាជធានី ឧដុង្គ ហើយ ព្រះ អង្គ ជួយ បង្ក្រាប ការ ឧទ្ទាម ។ នៅឆ្នាំ១៨៨៤ ពួក បារាំងសែស បាន កាន់ កាប់ គ្រប់ ដែន ទាំង អស់ នៅ ប្រទេស យួន ប្រទេស លាវ (ឡាវ) និង ប្រទេស កម្ពុជា ហើយ ពួក បារាំងសែស ក៏ បាន ឈ្នះ សង្គ្រាម លើ ស្យាមប្រទេស ក្នុងឆ្នាំ១៨៩៣ ជា សម័យ កាល ដែល ប្រទេស កម្ពុជា មាន សភាព ប្រៀប ដូច ដែន អាណានិគម របស់ បារាំង ហើយ គេ បាន ផ្លាស់ ទី តាំង រាជធានី ខ្មែរ ពី ឧដុង្គ មក ភ្នំ ពេញ ។ សម្តេច កែវហ្វ៊ា សីសុវត្ថិ ក៏ បាន យាង តាម ពួក អ្នក វាំង មក ភ្នំ ពេញ ហើយ ព្រះ អង្គ ទ្រង់ គាំ ទ្រ ទាំង ស្រុង នូវ របប អាណានិគមនិយម របស់ ពួក បារាំងសែស ។ ដូច្នេះ ហើយ បាន ជា ព្រះ បាទ សម្តេច ព្រះ នរោត្តម ត្រូវ បង្ខំ ព្រះ រាជ ហឫទ័យ ឲ្យ តាំង សម្តេច កែវហ្វ៊ា ស៊ីសុវត្ថិ ជា អនាគត ស្តេច ស្នង រាជ្យ ។

នៅ ក្នុងឆ្នាំ១៩០៤ ក្រោយពេល ព្រះបាទនរោត្តម សោយព្រះទិវង្គត សម្តេច កែវហ្វ៊ាស៊ីសុវត្ថិ បាន គ្រង រាជសម្បត្តិ ជា ព្រះមហាក្សត្រ នៃ ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា រាជសម្បត្តិ នេះ ដែល ត្រូវ ផ្ទេរ ទៅ ឲ្យ ព្រះរាជបុត្រា ព្រះបាទនរោត្តម គឺ ព្រះអង្គម្ចាស់ យុគន្ធរ ដែល មិន សូវ ចុះ សម្រុង នឹង បារាំងសែស ។ អំឡុង នៃ រជ្ជកាល ព្រះអង្គ ស្តេច ទ្រង់ បន្ត ព្រះរាជកិច្ច តាម គំរូ លំអាន នៃព្រះបាទនរោត្តម ជា ទី ដែល ព្រះ អង្គត្រូវ បាន ផ្គាប់ផ្គន់ ដោយ ទំនាក់ទំនង ពិសេស នៃ ពួក បារាំង តាម រយៈ ការ សាងសង់ នៃ ព្រះរាជដំណាក់ ថ្មី អំណោយ នូវ នាវា ដែល ដើរ ដោយ ចំហាយ ទឹក និង ការផ្គត់ផ្គង់ អាភៀន ដ៏ សំបើម ក្នុង មួយ ឆ្នាំៗ ៕